در سال جاری ۱۲۷ هزار هکتار از اراضی به کشت زعفران اختصاص یافته است. در حال حاضر ۲۳ استان کشور، پیاز زعفران کشت می‌کنند و بیش از ۹۳ درصد تولید این محصول نیز در خراسان بزرگ انجام می‌شود.

بیش از ۷۰ درصد زعفران کشور در استان خراسان رضوی، تولید می‌شود و طی چند سال اخیر با اقدامات انجام شده و انتقال دانش به مزارع، متوسط عملکرد تولید زعفران از ۳.۵ کیلو گرم در هر هکتار به ۹ کیلوگرم در هکتار افزایش یافته است. نکته قابل توجه این است که کشاورزان پیشرو در ایران در هر هکتار حدود ۳۰ کیلوگرم زعفران تولید می‌کنند.

با وجود تولید حدود ۹۰ درصد این محصول، وضعیت بازار صادرات گویای فاجعه‌ای عظیم و مظلومیتی غریب برای این محصول راهبردی در عرصه جهانی است و گلایه زعفران‌کاران از هزینه بالای تمام شده آن در مقابل بهای نسبتا ارزان این کالا و داد و فغان تجار و صادرکنندگان این محصول ایرانی در برابر آوازه زعفران کشورهای دیگر از جمله چین، اسپانیا و حتی افغانستان، از دیگر نمودهای ضعف جایگاه زعفران ایرانی است، حال آنکه از دیرباز زعفران؛ محصول شاخص تولیدی و صادراتی ایران زمین بوده است اما در سال جاری میزان صادرات زعفران کاهش یافته است.

بیشترین صادرات زعفران ایران به چین، امارات متحده عربی و اسپانیا بوده است که  در شش ماهه نخست سال جاری صادرات به چین بیشترین کاهش را داشته و امارات مقصد اول زعفران صادراتی ایران است. صادرات زعفران به امارات نیز  ۳۲ درصد کاهشی بوده است و از ۲۳.۱۲۱ تن در شش ماهه نخست سال گذشته به ۱۵.۶۱۰ تن در شش ماهه نخست سال جاری کاهش یافت.صادرات زعفران به اسپانیا نیز کاهشی بوده است به طوری که صادرات زعفران به اسپانیا از ۱۸.۸۹۷تن در شش ماهه نخست سال ۱۴۰۲ با ۴۱ درصد کاهش به ۱۱.۵۶ تن در مدت مشابه سال جاری رسیده است.

رنگ باختن «طلای سرخ» ایران در جهان

نماینده مردم تربت حیدریه در مجلس با بیان اینکه قوانین ارزی حاکم بر زنجیره زعفران موجب ترغیب افراد به قاچاق این محصول شده است، گفت: یکی از این قوانین بحث تعهد ارزی و نیز اجبار صادر کننده به عرضه ارز خود به قیمت پایین تر در بازار مبادله است.محسن زنگنه نماینده مردم تربت حیدریه، مه‌ولات و زاوه در مجلس شورای اسلامی در خصوص کاهش میزان صادرات زعفران ایران به چین و امارات، گفت: صادرات زعفران نسبتی از میزان تولید این محصول است و بیش از ۸۰ تا ۸۵ درصد زعفران تولیدی کشور صادر می شود.

این نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه در سال ۱۳۹۹، ۳۲۵ تن به ۴۷ کشور صادرات داشته‌ایم ولی در سال ۱۴۰۲ با ۶۷ کشور وارد کننده صادرات ما کاهش داشته و به مرز ۲۲۳ تن رسیده است اظهار داشت: به دلیل شرایط آب و هوایی کشور تولید زعفران کاهش چشمگیری پیدا کرد و به دنبال آن کاهش صادرات اتفاق افتاده است.

وی با اشاره به اینکه حدود ۹۰ تا ۱۰۰ تن زعفران کشور قاچاق می‌شود، توضیح داد: قوانین ارزی حاکم بر زنجیره زعفران باعث ترغیب افراد به قاچاق این محصول شده است، یکی از این قوانین بحث تعهد ارزی و نیز اجبار صادر کننده به عرضه ارز خود به قیمت پایین تر در بازار مبادله است.

در این باره غلامرضا میری رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران در خصوص تاثیر تعهد ارزی توضیح می دهد که خریدار خارجی دلار را با صادر کننده ایرانی ۶۵ هزار تومان محاسبه کرده است و صادر کننده ایرانی دلار ۶۵ هزار تومانی را باید ۴۷ هزار تومان به سامانه نیما بدهد تا بتواند تسویه کند اگر نتواند به موقع تسویه حساب کند با وجود اینکه بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی فروش صادراتی آن از معافیت مالیاتی برخوردار است اما باید بابت آن مالیات پرداخت کند و آن بدهی که بابت صادرات زعفران به بانک مرکزی دارد همچنان محفوظ است و مدام تهدید می‌شود که کارت بازرگانی صادر کننده لغو می‌شود و در همین راستا تبعات دیگری نیز برای او خواهد داشت.

نماینده مردم تربت حیدریه، مه‌ولات و زاوه در مجلس با تاکید بر اینکه موارد مطرح شده باعث کاهش اسمی صادرات زعفران شده است اما در واقع نه تنها صادرات کاهش یافته که طی دو سال گذشته علاوه بر صادرات زعفران تولیدی، موجودی انبارها از زعفران های سال‌های قبل نیز خالی شده است.