در بحث تجارت با کشورهای همسایه دو راهکار اصلی وجود دارد؛ راهکار نخست پیوستن به پیمان‌های منطقه‌ای مختلف و دائمی شدن عضویت ایران در اتحادیه اوراسیاست. راهکار دوم نیز مربوط به قراردادهای ترجیحی است؛ باید سعی کنیم با کشورهای همسایه قرارداد ترجیحی منعقد و از این طریق روابط تجاری و اقتصادی را گسترش خواهیم داد.

وجهه سیاسی ایران بر وجهه تجاری‌اش چیره است، دقیقاً برعکس کشور ترکیه. کشور ترکیه برای ورود به کشورهای هدف ابتدا خود را از لحاظ اقتصادی قوی می‌کند و در ادامه از لحاظ سیاسی به آن کشور وارد می‌شود. استراتژی ما برای ورود به کشورهای هدف دقیقاً برعکس این فرایند است.

در شرایط کنونی، محموله‌های صادراتی و ترانزیتی از بنادر شمالی کشور ایران به همه بنادر خارجی دریای خزر شامل اکتائو (قزاقستان)، ماخاچ کالا (داغستان روسیه)، آستراخان (روسیه)، باکو (آذربایجان) و ترکمن‌باشی (ترکمنستان) تقریباً به‌وسیله تنها یک شرکت ایرانی به نام کشتیرانی دریای خزر با ۲۲ فروند کشتی و ۱۰ کشتی خصوصی (هزار تا ۵ هزار تن) حمل می‌شود، در حالی که روسیه ۳۰۰ فروند کشتی و سهم حدود ۶۰ درصدی در این بازار دارد.

هادی حق شناس:مناطق آزاد باید صنعتی شود

هادی حق شناس کارشناس مسائل بین الملل درخصوص وضعیت مناطق آزاد در دولت سیزدهم به خبرنگار ما گفت: عملکرد دولت سیزدهم هنوز مشخص نیست و فقط یکسری اخبار درخصوص رونق در مناطق آزاد بحث شده است اما رسما این برنامه ها اعلام نشده است و هر دولتی از مناطق آزاد به روش و شیوه خودش استفاده می کند.

وی در ادامه اظهارداشت: منطقه آزاد باید برای بهبود وضعیت اقتصادی باشد یعنی اینکه مناطق آزاد باید به سمت صنعتی شدن برود و تکنولوژی های جدید کالاهای مهم کشور از این مناطق وارد شود و بنگاه صادرات و واردات در کشور شود اگر بتوانیم از مناطق آزاد به دید صنعت نگاه کنیم خیلی از مشکلات برطرف خواهد شد در واقع مناطق آزاد در حال حاضر پایلوت است

این کارشناس اقتصادی درخصوص ۱۲ منطقه آزادی که در کشور وجود دارد نیز اظهارداشت: در گذشته ۸ منطقه آزاد فعال (کیش،قشم،آبادان،ماکو، خرمشهر و…) بود که به مرور زمان ۸ منطقه آزاد دیگر به آن اضافه شد که کم و بیش در این مناطق واردات و صادرات انجام می شود.

هادی حق شناس در پایان بیان کرد: در پایان باید بگویم که دولت سیزدهم و تیم اقتصادی آن تازه یک ماه است روی کار آمده است و باید دید برای بیرون رفت و استفاده از مناطق آزاد چه برنامه ای خواهند داشت و چگونه پیشروی می کند تا صحبت ها درخصوص عملکرد تیم اقتصادی را شروع کنیم.

استفاده از ظرفیت های مناطق آزاد

با این حال این امر مستلزم آن است که ابتدا زیرساخت‌های حمل‌ونقلی میان دو کشور جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه تکمیل و برقرار شود و امکان نقل‌وانتقال کالاها و محصولات در اسرع وقت و با بهینه‌ترین حالت‌های ممکن از لحاظ قیمت و هزینه‌ها فراهم شود. بنابراین توسعۀ کریدور شمال – جنوب ناظر به ایجاد خط کشتیرانی کانتینر بر و یا رو – رو در دریای خزر و توسعه بنادر دو کشور است.

بنابراین ضروری به نظر می‌رسد که امکان حمل‌ونقل دریایی برای صادرات محصولات ایران به روسیه فراهم شود تا هم با کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، مقدمات افزایش هرچه بیشتر صادرات ایران به روسیه را فراهم کند و هم نشان‌دهنده عزم کشور برای انجام حرکتی بزرگتر در قالب کریدور شمال-جنوب باشد. بنابراین باید زوایا و شرایط مختلف امکان راه‌اندازی کشتی‌های کانتینر بر یا رو-رو برای صادرات ایران به روسیه از طریق دریا را بررسی کرد.