علاوه بر بحران آبی در داخل کشور، حال سهم ناچیز ایران از حقابه ‌های مرزی با کشورهای همسایه محل مناقشه ایران با همسایگان خود شده است. حقابه های مرزی منبع مهمی برای کشورها به شمار می رود اما ایران با ۲۸ رودخانه مرزی به طول بیش از ۱۹ هزار کیلومتر سهم ناچیزی از این حق را داشته است.

محمدرضا محبوب فر درباره سهم ایران از حقابه های مرزی با کشورهای همسایه می گوید: در حالی که ثروت ایران به سمت کشورهای منطقه مانند: ترکیه، سوریه، افغانستان و عراق سرازیر است، این کشورها به تعهدات آبی خود در برابر کشورمان عمل نمی کنند و سهم ناچیز حقابه های ایران را برداشت می کنند.

زندگی و حیات افغانستان وابسته به ایران است

این کارشناس حوزه بحران های محیطی در گفتگو با خبرنگار «اقتصاد پویا» اظهار داشت: زندگی و حیات افغانستان و دولت قبلی و فعلی این کشور در حالی وابسته به ایران است که متاسفانه در سایه فقدان دیپلماسی آب از سوی جمهوری اسلامی ایران، منابع آبی و حقابه متعلق به ایران از سوی امارت افغانستان حیف و میل و چپاول می شود و افغانی ها با طمع ورزی که اخیرا پیدا کرده اند می خواهند کشور ایران را حداقل برای سلطه گری خود هم که شده است به واسطه بی آبی و بحران آب و دامن زدن به جنگ های قبیله ای بر سر آب ضعیف کنند.

وی ادامه داد: متاسفانه دولت ایران در ادوار گذشته سیاست قابل قبول و قابل دفاعی در برابر سلطه خواهی های کشورهای همسایه از جمله افغانستان نداشته است، به طوریکه در حال حاضر ایران به افغانستان سوخت و برق صادر می کند و تبادلات ترانزیتی این کشور را پشتیبانی می کند، اما دولت تندروی افغانستان حتی حاضر نیست در شرایطی که سیلاب و دریا در روزهای زمستانی، این کشور را فرا گرفته است، سد کمال خان را باز کند تا حقابه رود هیرمند از این طریق تامین شود و سیستان و بلوچستان ایران نجات پیدا کند.

حقابه ایران در افغانستان هرز می رود

محبوب فر تصریح کرد: بی شرمی طالبان و سکوت مقامات جمهوری اسلامی در برابر دولت دست نشانده بیگانگان در افغانستان تا جایی پیش رفته است که طی روزهای اخیر علی رغم بارش ها و به جریان افتادن سیلاب در افغانستان و رودهای منتهی به هیرمند، دریچه های سد کمال خان نه بر روی ایران، بلکه روی بی راهه هایی در داخل کشور افغانستان باز شده است تا حقابه کشور مظلوم و رنج کشیده ایران هرز رود.

مردم معترض به وادادگی مقامات کشور در برابر افغانستان

این کارشناس و پژوهشگر توسعه با بیان اینکه سیاست های افغانستان در برابر ایران اکنون به درگیری مردم و کشاورزان محروم سیستان و بلوچستان با ماموران جمهوری اسلامی ایران در پایانه مرزی میلک منتهی شده است، تاکید کرد: مقامات ایرانی مثل اینکه دوست و دشمن خود را نمی شناسند و به جای اینکه طرف مردم خود را بگیرند دستور به برخورد با معترضین را داده اند. طی روزهای گذشته، تعدادی از هموطنان و کشاورزان ساکن شمال استان سیستان و بلوچستان، در مقابل پایانه مرزی میلک در اعتراض به عدم رهاسازی آب سد کمال خان از افغانستان تجمع برگزار کردند. این در حالی است که مردم معترض به وادادگی مقامات کشور در برابر دولت افغانستان بوده اند و خواستار پی گیری حقابه از دست رفته خود هستند. مردم در استان سیستان و بلوچستان مصر به بازپس گیری حقابه از دست رفته خود در افغاستان هستند و علیرغم انتشار اطلاعیه هایی از سوی فرماندار شهرستان مرزی هیرمند در خصوص غیرقانونی بودن هر گونه تجمع در پایانه مرزی، معترضان با برگزاری این تجمع نسبت به عدم پرداخت حقابه رود هیرمند در منطقه میلک واقع در نقطه صفر مرزی ایران و افغانستان، اعتراض کردند. اکنون نیز وضعیت منطقه به قدری امنیتی گزارش می شود که هر آن احتمال درگیری تمام عیار در مرز دو کشور وجود دارد. حتی خبر می رسد در روزهای گذشته، شماری از تجمع‌ کنندگان با در دست گرفتن پلاکاردهایی، مانع ورود کامیون ‌های افغانستان به ایران شده‌ و اقدام به آسیب رساندن به کامیون‌ های متعلق به رانندگان افغانستانی کرده ‌اند و تکرار این دست از اقدامات در روزهای آینده هم محتمل است.

افغان‌ ها در بحث حقابه هیرمند هیچ همکاری با ایران نمی کنند

وی افزود: افغان‌ ها در بحث حقابه هیرمند هیچ همکاری با ایران نمی کنند و متعهد به قرارداد ۱۳۵۱ نیستند. سال گذشته کمتر از ۵ درصد آب از سوی این کشور به سمت ایران روانه شد و امسال با وجود بارندگی ‌های سیل آسا و سر ریز شدن بند یا سد کمال خان، نه تنها هنوز هیچ آبی تامین نشده است، بلکه مسیر آب را به خارج از ایران منحرف کردند به طوریکه همین مسئله موجب عصبانیت مردم سیستان و بلوچستان شده است.

این کارشناس حوزه بحران های محیطی و امنیت ملی با اشاره به روند رو به گسترش مهاجرت افغانستانی ها به کشور، ادامه داد: بیش از ۳٫۵ میلیون نفر افغانستانی در کشور ایران زندگی می ‌کنند و روز به روز بر تعداد آن ها افزوده می شود. در داخل کشورمان، مهاجرین افغانستانی از هر گونه امکانات و خدماتی اعم از آب و مواد غذایی برخوردار هستند و حتی از آموزش و پرورش رایگان و کار و خدمات برخوردار هستند، اما دریغ از کوچکترین قدردانی دولت های قبلی و کنونی افغانستان از دولت ایران و میهمان نوازی گرم ایرانی ها از مردم افغانستان. دیگر سکوت جمهوری اسلامی در برابر این اقدام افغانستان به نوعی انفعال در مقابل خواست منابع آبی ۵۰۰ هزار نفر در شمال سیستان و بلوچستان به شمار می رود که طبق معاهده ۱۳۵۱ حقشان باید ستانده شود و در اختیار مردم قرار داده شود.

ترکیه حقابه کشورهای دیگر را چپاول کرده است

محبوب فر در بخش دیگری از سخنان خود به حقابه ایران از کشورهایی مثل ترکیه و سوریه و عراق اشاره کرد و گفت: حقابه ایران از کشورهای منطقه مثل سوریه و عراق، به ترکیه ختم می شود. ترکیه مسئول برداشت حقابه سه کشور دیگر است و طرح دعوای آب از سوی دو کشور سوریه و عراق علیه ایران به بی راهه رفتن و انحراف از چپاول آبی کشورهای همسایه از سوی دولت ترکیه است.

وی اضافه کرد: ترکیه طی سال های اخیر تا توانسته است با احداث سدها و بندهای عظیم الجثه و پرحجم بر روی رودخانه های مرزی سه کشور، حقابه ایران و سپس سوریه و عراق را از سمت دجله و فرات تحت تاثیر قرار داده است و هر سه کشور را با بحران بی آبی و پدیده بی امان ریزگردها مواجه ساخته است.

محبوب فر تصریح کرد: اکنون شهروندان سه کشور مزبور در حال سرازیر شدن به سمت ترکیه برای دسترسی به آب و مواد غذایی و خدمات و کسب و کار و مسکن هستند؛ چیزی که در سه کشور همسایه ترکیه به ویژه ایران یا وجود ندارد یا در حال کاسته شدن است.

مرزهای ترکیه و اروپا متشنج می شوند

وی گفت: ستاندن حقابه ایران توسط ترکیه اکنون در استان های همجوار به بحران آلودگی هوا و پدیده ریزگردها و کمبودهای معیشتی و اقتصادی و مسکن و شغل منجر شده است. پیامد چنین اقدام ترکیه فرار کردن مردم ایران به سمت ترکیه است و این کشور گمان نکند که پول و سرمایه مردم ایران را به واسطه چپاول آبی این کشور تصاحب خواهد کرد؛ چراکه تداوم وضعیت موجود سبب متشنج شدن مرزهای ترکیه از سمت ایران خواهد شد و این کشور به واسطه بحران آبی خودخواسته ای که در سه کشور دیگر پدید آورده است می تواند با موج پناهندگان ایرانی و سوری و عراقی در کوتاه مدت و میان مدت رو به رو شود.

این کارشناس حوزه بحران محیطی تاکید کرد: بهتر است کشورهای اروپایی هم نسبت به چپاول آبی از سوی ترکیه علیه همسایگانش با حساسیت ویژه برخورد کنند، چرا که ترکش های موج پناهندگان به ترکیه می تواند متوجه کشورهای اروپایی نیز شود و این کشورها را ناآرام کند.