ارز ترجیحی که اصطلاح به ارز جهانگیری نیز معروف بود، در سال سال 97 یعنی اندکی بعد از نوساناتی که در بازار ارز ایجاد و اقتصاد کشور را با چالش مواجه کرد، دولت تصمیم گرفت برای تسهیل در واردات و عدم تنش در مسیر معیشت مردم ، ارزی به قیمت 4200 را به واردات کنندگان اختصاص دهد. این ارز برای دارو، اقلام اساسی و مواد اولیه تولید کنندگان تعریف شد اما اندکی از این تصمیم که آگاهان اقتصادی دولت را از چند نرخی کردن ارز برهذر کرده بودنند، نگذشت که زمزمه های عدم بازگشت این ارزها به کشور مطرح شد. کار به جایی کشید که بانک مرکزی بارها تهدی به افشای نام دریافت کنندگانی که از این ارز به نام واردات سو استفاده کرده، کرد. قرار بر این بود که این ارز ناجی معیشت و سفره مردم از تومر باشد اما این گونه نشد و و در بهمن سال 99 کشور با تورم 40تا 50درصدی مواجه شد در حالی که گفته مش ود ذخایر ارزی و کالاهای استراتژیک نیز به ته رسیده بود.

رضا قیدر/ دولت سیزدهم در اولین لحظات به دست گرفتن میز ریاست جمهوری اقدام به حذف این ارز که اساسا توان پرداخت آن را نداشت، کرد.قرار شد این ارز از اولین زنجیره برنامه عرضه و تقاضا یعی وارد کننده به آخرین زنجیره یعمی مصرف کننده بدون واسطه برسد. در این شرایط بسازط رانت بازی و دست دلالان از این بخش که به سان زاول خوند اقتصاد را مکیدند نیز کوتاه می شد.

ارز ترجیحی برای حمایت از مردم بود

یک کارشناس اقتصادی معتقد است: ارز ترجیحی که در سال ۹۷ برای حمایت معیشتی از مردم تعریف شد را نمی توان به صورت کامل رد و یا تایید کرد. ظواهر نشان می دهد در یک بازه زمانی کوتاه اثر مثبتی داشت اما به تدریج از هدف دور و با خطا همراه شد.

کامبیز لعل در گفت گو با خبرنگار ما بیان کرد: نباید مسائل اقتصادی را به صورت صفر تا صد دید. گردش مالی ارز ترجیحی هرچند خود ارز به سمت انحراف رفت اما تاثیر بسیار کوچکی بر زندگی مردم داشت اما چرا این تاثیر کم بود؟ ساز و کاری که برای تخصیص این ارز در اختیار دولت بود، نظارتی روی ان نبود و هر خطایی هم به وجود آمده خود دولت مسبب آن بوده است.

این کارشناس اقتصادی بیان کرد: دولت ها بروکراسی بزرگی دارند و بر اینکه باید در  همه چیز دخالت کنند تاکید دارند و این مساله خود آسیب بزرگی به اقتصاد و همه شئونات زندگی مردم است. علی رقم اصرار دولت برای کنترل همه چیز باز هم از کنترل و نظارت ناتوان هستند. انح راف ارز ترجیحی و نفوذ فساد و عدم نظارت دولت بر پرداخت آن نشان از این ناتوانی است.

تخصیص ارز ۴۲۰۰ از اول اشتباه بود

وی ادامه داد: تخصیص ارز۴۲۰۰ از روز اول اشتباه بوده و شکی در آن نیست اما این اشتباه به دولت باز می گردد نه مردم اما چه در زمان پرداخت و چه اکنون که حذف شده مردم هزینه های آن را پرداخت می کنند. درواقع با هر تصمیم اشتباهی مردم با ناعادلانه ترین شکل ممکن هزینه های تصمیمات اشتباه دولت ها را پرداخت می کنند.

این کارشناس اقتصادی در ادامه در خصوص اینکه ارز ترجیحی چگونه به سمت رانت و فساد رفت نیز بیان کرد:  اینکه ما همه چیز را به گردن عده ای رانت بیندازیم و خود را کنار بکشیم درست نیست. اکر مجلسف دولت و سایر نهادهای نظارتی انحراف در پرداخت ارز ۴۲۰۰ تومانی و یا کنون مشغول التهاب بازار هستند را می بینند و منشا ان را می دانند باید مقابله کنند.

وی در ادامه افزود: چگونه عده ای در بیرون دولت و حاکمیت به قدری قدرتمند هستند که می توانند بر همه چیز تاثیر گذار باشند؟ اگر قدرت این افراد به این حد است پس اداره کشور را به آنها بسپاریم چون به عبارتی توان مقابله و کوتاه کردن دست آنها را نیز نداریم!

ناکارآمدی ها ایجاد فساد کرد

لعل در ادامه متذکر شد: ناکارآمدی سیستم بروکراسی عریض و طویل دولتی را نمی توان به گردن مفسادان اقتصادی انداخت و بعد هم اعلام کرد که توان مقابله با آنها را نداریم! مجلس یه وظیفه نظراتی هم دارد چرا زمانی که ارز ۴۲۰۰ هزار تومانی در حال انحراف از اهداف تعیین شده بود، با کسانی که دلیل این انحراف بودند مقابله نکرد؟ یا اکنون که کالاها بی دلیل در حال گران شدن است از ابزرا نظارتی خود برای جلوگیری از این تورم استفاده نمی کند؟ باید به سوالات پاسخ داد.

از زمان دولت نهم و دهم یک لیست از مفسدان اقتصادی در جیب همه روسای جمهور است! چرا با این مفسدان برخودر نمی شود؟ من به عنوان یک شهروند نمی توانم بپذیرم که عده ای رانت خوار و مفسد ارزی را که متعلق به من بوده و باید برای تسهیل در معیشت من از ان استفاده می شده به صورت کالای قاچاق از کشور خارج شده و مسئولین نیز متوجه این مساله نشده اند! این فساد یک شبه ایجاد نشده و به مرور اتفاق افتاده است.

اکنون نیز دولت با حذف ارز ۴۲۰۰ به دنبال کوتاه کردن دست این مفسدین است، با این مساله مشکلی نداریم اما باید قبل از هر اقدامی به عواقب آن توجه می کرد. اگر کنترل بازار دست کسانی است که می گویند که مشغول ملتهب کردن بازار هستندف چرا با آنها مقابله نمی شود؟ مثلا وزارت جهاد کشاورزی برای نهاده های دامی قیمیت تعیین می کند که قیمت فعلی هنوز به این قیمت نرسیده، این نشان دهنده خطای سیاست گذار است که باید مردم به تورم افسارگشیخته هزینه ان را پرداخت کنند.