در روانشناسی، وضعیتی است که اصطلاحا ناامیدی پس از امیدواری نامیده میشود و بسیار مخرب و درماندهساز است؛ در جامعه ایران در دهه ۹۰، امیدهای بسیاری به سامان امور و بویژه رفع تحریمها و بازگشت ثبات به اقتصاد کشور پدید آمد؛ این وضعیت البته با توافق برجام تشدید شد؛ اما با خروج ترامپ و بازگشت دوباره تحریمها، جامعه دچار شوکی بزرگ شد و همه آنچه را در ذهن ساخته بود، نقش بر آب دید؛ اگرچه مخالفان برجام و کاسبان تحریم نقش مهمی در ایجاد این حالت داشتند، اما سهم اقدام غیرقانونی ترامپ و ایادی منطقهای او در آفرینش این شرایط برکسی پوشیده نیست.
از نظر روانشناسی اجتماعی، جامعه ایران بعد از امیدواری سال ۹۴ و ۹۵، به فاصله کوتاهی، به دوران سالهای ۹۰ و ۹۱ بازگشت و بسیاری از جوانههای امید، خشکیده شد؛ این وضعیت در زیست اقتصادی مردم نمود داشت حتی در انتخابات مجلس یازدهم در اسفند ۹۸ نیز تجلی یافت؛ رقم خوردن کمترین میزان مشارکت در طول حیات جمهوری اسلامی رقم خورد و مقدم بر همه عوامل و دلایل خمودگی سیاسی در جامعه، ویروس کرونا و همهگیریهای چندینباره آن نقش مهمی در وضعیت اجتماعی کشور داشته است؛ کرونا نه تنها بسیاری از فعالیتهای روزمره مردم را دچار اختلال کرده بلکه جامعه را از پویایی همیشگی دور نگاه داشته است.
در نبود یا کمبود فعالیتهای تفریحی، ورزشی، هنری و دیگر کنشهای فرهنگی، تاثیر کرونا بر بحثها و فعالیتهای انتخاباتی نیز غیرقابل انکار است؛ در همه ادوار گذشته برگزاری اجتماعات انتخاباتی در محیطهای دانشگاهی و سالنهای بزرگ، سهم مهمی در انتقال شور و شوق سیاسی به جامعه داشته و بخش بزرگی از پویشهای رقابتی در این فضاها شکل میگرفت؛ با محدودیتهای بلندمدت برگزاری اجتماعات، طبیعی است که چهرهها به فضاهای آنلاین روی آوردهاند اما گستره این ابزار با محیطهای حضوری قابل مقایسه نیست. افزون بر این، طولانیشدن محدودیتهای کرونایی به اقتصاد و معیشت برخی خانوادهها آسیب رسانده که طبیعتا باعث خارج شدن بحث سیاست از اولویتهای نخست آنها انجامیده است.
- نویسنده : مونا ربیعیان
Tuesday, 25 February , 2025