در سال های اخیر صادرات ایران به کشورهایی همچون روسیه و قطر در بخش های مختلف با رشد چشمگیری رو به رو بوده است. روند رو به رشد صادرات به قطر از سوی ایران به دلیل بالا گرفتن اختلافات قطر با کشورهای عربی همسایه خود یعنی عربستان و امارات بوده است که عملا باعث محاصره اقتصادی قطر شده و فرصت مناسبی برای دیگر کشورها برای صادرات به قطر و دستیابی به بازار مصرف این شیخ نشین حوزه خلیج فارس پدید آورده است. در این خصوص با علی عبدی زاده ؛ تحلیلگر اقتصادی به گفت و گو پرداختیم.
سند راهبردی تجارت چیست و چطور می شود از آن استفاده کرد؟
سند راهبردی توسعه تجاری به عنوان سند بالا دستی در تمام کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه به شدت مورد توجه قرار گرفته و میگرد.
این سند در واقع برای اجرا و در پی آن یک سند استراتژیک صنعتی را جهت اجرای توسعه صنعتی در توسعه تجاری اعمال می شود. نکته این است که همواره توسعه تجاری پشتیبان و همراه توسعه صنعتی است یعنی اگر بخواهیم تولید در کشور رشد کند باید روی توسعه تجاری کار کنیم واردات و صادرات باید مدیریت شود. کارهای سرمایه و واسطه مواد اولیه بخش مورد نیاز تولید کشور را وارد کنیم. درواقع نسبت به کالا های بخش تولیدی که مزیت مطلق و نسبی داریم را تقویت کنیم تا بتوانیم مازاد تقاضای داخلی را به سمت صادرات ببریم. توسعه صادرات الزاماتی هم دارد.
توسعه صادارات بازارهای هدف باید شناسایی شود بعد از شناسایی بازارها به سمت کشورهایی که دارای بازار های بالقوه ای هستند نسبت به کالاهای صادراتی و وارداتی ما . معمولا در بازارهای حاشیه خلیج فارس که بازار ها ی فوق العاده ای هستند. این در صورتی هست که چند صدمیلیارد دارایی که سهم ناچیزی ازبازار ها این کشورها هست هم نداریم به طور مثال کشور قطر ۲ سالی هست اتاق مشترک ایران و قطر را راه اندازی کرده که از ایران فقط ۲ رایزن بازرگانی هست درصورتی که کشور چین در ایران حدود ۳۰ رایزن بازرگانی دارد.
*چرا ما رایزن بازرگانی نداریم؟
سازمان تجارت اعلام کرده که ما بودجه ای برای رایزن بازرگانی نداریم در صورتی که یکی از موردهای بسیار مهم این است، رایزن ها می توانند بازارهای فعال را شناسایی کنند و تجار فعال نیز می توانند از این بازارها استفاده کنند .
اتاق مشترک بازرگانی ایران و کشورهای مثل ایران و قطر هم می بایستی از رایزن ها استفاده کنند.
*چرا تا کنون این اتفاق رخ نداده است؟
نکته اول دولت کنونی رابطه خوبی با بخش خصوصی ایجاد نکرده است، نکته دوم باید هایی است که الزامی برای توسعه صادرات تمرکز نشده و با یک آسیب شناسی می توانیم در کشورهای حاشیه خلیج فارس مثل قطر که دارای ارتباط خوب تجاری برای صادرات داریم ومیتوانیم آن را توسعه دهیم.
درحال حاضر ۲۵۰ میلیون دلار به قطر صادرات داریم که می توانیم ۱۰ برابر این صادرات را به بازار قطر داشته باشیم، کشور قطر در بخش پتروشیمی و مصالح ساختمانی ظرفیت بالایی برای واردات دارد و کشور ما نیز در این بخش ها مازاد مصرف بالایی داریم که می توانیم از آن استفاده کنیم اما متاسفانه برنامه ای یا هدفی برای چنین کاری نداریم بعلاوه اینکه برای حمایت از تولید کننده و صادر کننده به رایزن در حاشیه خلیج فارس نیاز داریم .
*پیشنهاد شما برای بهتر شدن بازرگانی در کشورهای حاشیه خلیج فارس چیست؟
دولت ها بهتر است با سازمان تجارت و وزارت امورخارجه بخش رایزن های بازرگانی را به اتاق های سه گانه بازرگانی بسپارند و با کمک اتاق بازرگانی مالیاتی که از بخش خصوصی اخذ می کنیم بتوانیم رایزن های اقتصادی را تامین کنیم.
می توان از فعالان اقتصادی زمانی که در اتاق بازرگانی عضویت پیدا می کنند هزینه رایزن بازرگانی گرفته شود تا این مشکل برطرف شود با توجه به اینکه وزارت صنعت و معدن و تجارت و همچنین وزارت امور خارجه می توانند به اتاق بازرگانی بخش رایزن ها را واگذار کند.
مدیریت در کشور آسیب پذیر است و صادرات ارز آوری می کند در این خصوص باید سیاستگذاری مناسب انجام شود برای اینکه سیستم مدیریتی خروجی مثبت داشته باشیم باید تراز تجاری را از حالت منفی بودن خارج کنیم در واقع صادرات به معنای واقعی انجام شود و ازظرفیت های موجود در بازارهای حاشیه خلیج فارس استفاده شود.