مونا ربیعیان/ واقعاً خطر در کف جامعه ما آن طور که باید حس نشده، چرا؟ چون در بالادست و در حاکمیت این احساس خطر ایجاد نشده و رفتار‌ها با شرایط تطبیق داده نشده. خیلی از مسئولان ما هنوز طوری حرف می‌زنند و رفتار می‌کنند که انگار هیچ مشکلی در کشور نیست. متأسفم بگویم که میهن‌دوستی‌ای که در زمان جنگ در کشور می‌دیدیم الان حداقل در بخشی از جامعه نمی‌بینیم. همه گویا به فکر جیب خودشان هستند. در جنگ اقتصادی شرایط داخلی کشور بشدت مؤثر است. سیاست‌گذاری کشور برای جنگ اقتصادی به مراتب پیچیده‌تر از جنگ نظامی است، اما ما متأسفانه داریم از همان مدل‌هایی که برای شرایط عادی هم غلط بودند، در این شرایط بهره می‌گیریم. این مدل تصمیم‌گیری نئوکلاسیک اقتصادی، ۳۰ سال است که دارد مردم را فقیرتر می‌کند. این مشکل داخلی است نه خارجی.
سفرهای استانی برای جلب اعتماد مردم
احمد بخارایی، جامعه شناس درخصوص عدم اعتماد مردم نسبت به مسئولین به خبرنگار ما اظهار داشت: اعتماد اجتماعی، خمیر مایه همان نظمی است که در یک اجتماع وجود دارد و برعکس اگر جامعه ای دچار یک بی نظمی واختلال می شود یعنی اعتماد اجتماعی وجود ندارد. در اصل باید گفت ریشه همبستگی در اعتماد اجتماعی است، اعتماد اجتماعی خمیر مایه سرمایه اجتماعی است و هر جامعه نیاز دارد تا سرمایه اجتماعی قابل توجهی داشته‌باشد. اعتماد را باید به درستی تعریف کنیم و باید تحلیل درستی از اعتماد اجتماعی داشته باشیم. اعتماد با خردنظام های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ارتباط مستقیم دارد. اعتماد از سطح خُرد در میان اعضای خانواده نسبت به یکدیگر تا سطح میانه در اعتماد اعضای جامعه به سازمان ها و نهادها و نهایتا تا سطح کلان و اعتماد به ساختارها جریان دارد که متاسفانه در هر سه سطح در جامعه ما مشکل جدی «کم اعتمادی» وجود دارد. امروزه اعتماد دارای معنایی متفاوت از «تسلیم» و سرسپردگی دارد. ممکن است در دنیای قدیم، اعتماد داشتن دارای خمیر مایه «تسلیم» و اطاعت کورکورانه بود اما در دنیای قرن بیست و یکمی، اعتماد اجتماعی بر اساس مشارکت واقعی شهروندان و نه صوری و نیز مبتنی بر وجود فضای دموکراتیک شکل می‌گیرد.
شرایط بازگشت اعتماد
احمد بخارایی درخصوص بازگشت اعتماد مردم نیز گفت: اعتماد در هر جامعه نه یک شبه از بین می رود نه یک شبه به وجود می آید اعتماد یک ریشه تاریخی دارد، دکتر رفیع پور ۲۵ سال پیش تحقیقی در تهران انجام داده است و براساس آن تحقیق ۸۶ درصد مردم معتقد بودند که اعتماد نسبت به مسوولین کاهش پیدا کرده است
وی در ادامه اظهارداشت: در همان تحقیق دکتر رفیع پور اعلام کرده است که رابطه بین تحصیلات و اعتماد معکوس است و هر چه تحصیلات بیشتر شده اعتماد از دست رفته است چرا که تحصیلکرده ها جامعه و حکمرانانش را با خط کش‌های کم و بیش استاندارد سانت می زنند و با این خط کش اعتماد نمره قبولی نمی گیرد و خروجی آن می شود بی اعتمادی کامل به جامعه.
بی اعتمادی ریشه در مدرنیت
این جامعه شناس در بخشی از مصاحبه خود اظهارداشت که حدود ۳۰ سال است که اعتماد کم‌رنگ شده‌است: در نگاه مدرن آدم ها براساس تخصص انتخاب می شوند و توزیع فرصت ها عادلانه صورت می گیرد و افراد براساس لیاقتشان شغل داشته اند. اما در جامعه امروز چنین دیده نمی شود. این نگاه جهانی است نگاه جهانی با فضای بسته سیاسی و اجتماعی همخوانی ندارد. بر اساس نظریه زتومکا اعتماد اجتماعی دارای پنج منشآ است که عبارتند از: ۱-وحدت هنجاری در نقطه مقابل آشفتگی هنجاری، ۲-ثبات نظام اجتماعی در مقابل حاکمیت سلیقه‌ها، ۳- شفافیت در مقابل پنهان کاری، ۴- آشنایی کافی با محیط در مقابل ناآگاه نگه داشتن اعضای جامعه از سوی حاکمیت و بالاخره ۵-پاسخ‌گو بودن نهادها در نقطه مقابل خود‌سری. حال شما بگویید در جامعه ما کدام ویژگی‌ها بیشتر وجود دارد؟
وی در ادامه بیان کرد: نهادهای غیر دولتی و سمن ها داوطلبانه باید فعالیت کنند اما در ایران نگاه به ان جی او ها سیاسی است نه اجتماعی این ایجاد مانع در حوزه مشارکت اجتماعی است. در حوزه سیاسی نیز که کاملا مشخص است چرا که مردم فقط در زمان های انتخاباتی به مشارکت های سیاسی دعوت می شوند و این یعنی بسیج توده‌ای نه مشارکت سیاسی. این نیز باعث دلسری در دنیای مدرن می شود. پس اعتماد در خلا ایجاد نخواهد شد.
دولت ها عامل تورم یا متغیرها
احمد بخارایی در ادامه مثالی برای اینکه دولت ها متغیر وابسته هستند نه متغیر مستقل، گفت: در کدام جامعه نرخ تورم سال به سال بالا و پایین می‌رود؟ روند تورم متغیر وابسته است. سال ۶۹، ۸ درصد تورم، ۵ سال بعد در ۷۴، ۵۰ درصد، حدود ۶ برابر، سال ۸۴، ۱۰ درصد، سه سال بعد در سال ۸۷ تورم حدود ۲۵ درصد بوده، سال ۸۸، ۱۲ درصد، سال ،۹۲ ۳۵ درصد، سال ،۹۶ ۱۰ درصد سال ۹۸، ۵۱ درصد و در نهایت در سال 1400 نرخ تورم۵۰ درصد پیش بینی می شود و این فاجعه است. این فرازو فرود ها تابع چی است؟ «ثبات» یکی از عناصر فرهنگ ساز در موضوع اعتماد اجتماعی است. فرهنگ اعتماد چه ویژگی دارد؟ بی ثباتی در کجا تعریف می شود؟ در خرد نظام سیاسی، بی ثباتی در داخل و نیز با سایر کشورهای دیگر را نشان می دهد که همه این تزلزل‌ها در نهایت در خرده نظام اقتصادی جلوه گر می‌شود و یکی از شاخص‌هایش چاپ اسکناس در دولت هاست که خودش تورم زا است.
وی در ادامه بیان کرد: در بودجه چرا باید سازمان اوقاف ۳۰۰ میلیارد تومان داشته باشد و نرخ تورم اینگونه بالا باشد. اوقاف نیز سیاسی شده است
جامعه در میانه سنت و مدرنیته در حال نابودی
احمد بخارایی در ادامه در موردعلت عقب ماندگی های اقتصادی و اجتماعی اظهارداشت: در سال ۲۰۲۱ هستیم و اصل روابط، فراتر از کشورها است و این مدرن بودن حرف اول را در ایحاد اعتماد می زند. تناقض گویی ها به دلیل گیر افتادن بین سنت و مدرنیته است. کشور مالزی در دو دهه توانست مدرن شود اما کشور ما با توجه به سابقه بیش از یکصد سال، همچنان در بین مدرنیته و سنت گیر افتاده است
وی در ادامه افزود: تناقض گویی های مسئولین ریشه در این دارد که نمی توانند سنت را رها کنند.
این جامعه شناس در پایان از یک بی نظمی در جامعه سخن گفت و علت این بی نظمی را اینگونه بیان کرد: در جامعه ای که اعتماد نباشد بی نظمی تشدید می‌شود و در این بی نظمی، وعده ها انجام نشدنی است. در کوتاه مدت ممکن است اجرای برخی سیاست‌ها موقتا درد‌های اجتماعی را ساکت کند اما از بین نمیبرد. یک نمونه‌اش افزایش حقوق بازنشستگان در همسان سازی است اما اجرای همین سیاست از جهت دیگر مشکل ایجاد می کند چرا که درامدی برای دولت وجود ندارد و بودجه تامین نمی‌شود.
Sunday, 19 May , 2024