روز سه شنبه نهم فروردین در آخرین بازی دور مقدماتی جام جهانی فوتبال، ایران که صعودش از پیش قطعی شده بود، بازی تشریفاتی با لبنان را برد. اما یک نکته نه در بیرون زمین، نگاهها را به خود جلب کرد. گروهی از زنان برای دیدن مسابقه قصد ورود. به ورزشگاه را داشتند که با آنان برخورد شد.

همچنین دیروز بنا بود کنسرتی در یکی از شهرستانها برگزار شود که در حالیکه مردم در سالن منتظر اجراء بودند، کنسرت به دلیل حضور سه نوازنده زن، لغو شد.
🔹 مشارکت زنان برای دستیابی به توسعه سیاسی و اقتصادی ضروری است. زنان نه تنها ابزاری برای توسعه، بلکه خود عاملی مهم در این راستا بوده اند و در این راستا موقعیت آنان در جامعه عمیقاً تحت تأثیر شرایط و سطوح توسعه در کشورها قرار گرفته است. بهبود شاخص های توسعه بدون حضور اجتماعی زنان دست یافتنی نبوده است.
🔹 نقش در حال تحول زنان در فرایند توسعه باید مورد توجه متولیان فرهنگی کشور قرار گیرد. سهم بالای زنان در آموزش عالی کشور، نظام کارشناسی، مدیریت میانی کشور حکایت از ورود گسترده زنان در عرصه های اجتماعی ایران دارد. زنان کارآفرین و خلاق بسیاری در حوزه اقتصاد امروز در ایران وجود دارند که باید به تک تک آنان بخاطر تلاش برای توسعه کشور و مسئولیت پذیری آنان برای بهبود ایران آفرین گفت. زنان دانشمند این مرز و بوم نیز در کنار مردان مایه افتخار کشورند. در عرصه ورزش نیز زنان بسیاری هستند که موجب افتخار برای کشورمان شده، پرچم سه رنگ ایران را بر فراز دیگر پرچم ها قرار داده اند.
🔹 طبیعی است تحول در نقش زنان در جامعه و موفقیت های آنان ممکن است با برخی ذهنیت های خاص سازگاری نداشته باشد. برخی از این مقاومتها ناشی از تلقی نادرست از موضوع است. برخوردی که برخی در همین چند سال پیش در مورد تلفنهای تصویری بدون توجه به منافع بسیار گسترده آن، به دلیل موارد تخلف که البته رخ هم می دهند؛ آن را حرام اعلام کردند یادمان هست؛ اما امروز تماسهای تصویری در روابط خانوادگی و تجاری، جلسات اداری، وبینارهای علمی و… بسیار کاربرد دارد به گونه ای که موارد تخلف اخلاقی آن به چشم نمی آیند.
🔹 علاقه مندی زنان به دیدن مسابقات ورزشی و یا موسیقی از پیامدهای گسترش حضور زنان در جامعه اعم از دانشگاه، اداره، کارخانه و…. است و نمی توان آنها را از هم منفک کرد. حضور فعال زنان در جامعه به معنای مواجهه آنان با همه مسائل عرصه عمومی اعم از سیاست، اقتصاد، مدیریت، هنر، ورزش و دیگر عرصه هاست و همانطور که زنان برخی کنشکر سباسی، برخی تحلیلگر سیاسی و برخی پیگیر مسائل سیاسی هستند ورزش نیز یک عرصه عمومی است که برخی ورزشکار، برخی تحلیلگر ورزشی و برخی تماشاگر خواهند بود. این امر کاملا طبیعی است. بر این اساس مقاومت در برابر این موج بجز نادیدن تحولات در لایه های زیرین جامعه نشان دیگری ندارد. یک مدیر کل در خراسان در توجیه آن برخورد غیرقابل توجیه و قابل پیگیری، دلیل آن را پایگاه فرهنگی و مذهبی بودن مشهد بیان کرده است. نمیدانم چگونه تماشای فوتبال از ورزشگاه با پایگاه مذهبی تنافی دارد؛ اما فقر گسترده, رشد سرسام آور آسیب های اجتماعی، گستره فحشاء، فقر و فساد و تبعیض این حساسیت را برای ایشان و برخی ائمه جمعه ایجاد نمی کند.
🔹 فدراسیون فوتبال باید صریح در برابر اتفاق ناگوار دیروز موضع بگیرد و با پرسش از مقامات، نظر قاطع نظام را در برابر این موارد اخذ کند. اعمال سلیقه های شخصی به نام دین و نظام جز خسارت برای دین و کشور ثمری ندارد.
🔹 به نظر می رسد موارد زیادی از اموری که تنافی با شرع و قانون ندارند به دلیل اعمال سلیقه ای دچار چالش شده اند. نظام می تواند با عقلانیت بخش مهمی از این رفتارهای دوگانه را حل کند. تماشای مسابقات ورزشی یکی از آنان است.

تاملاتی بر به منع ورود زنان به ورزشگاه مشهد

🔹 مطالب زیادی در باره زنان برای ورود به ورزشگاه در این چند روز اخیر بیان شده است اما به نظر می رسد. سه مطلب نکته دارتر و تامل برانگیزتر از دیگر مطالب بوده است.

🔹 دکتر محمد فاضلی به ظرفیت حل مسئله می پردازد. رفتن زنان به ورزشگاه حدود دو دهه است که به یک مطالبه جدی تبدیل شده است اما هنوز این مسئله حل نشده است. اکنون ایران با ده‌ها مسأله بزرگ نظیر پرونده هسته‌ای، رکود، تورم، نرخ بیکاری بالا، آب، فرسایش خاک، آسیب‌های اجتماعی و مانند آن که هر کدام یک معضل بزرگ برای جامعه‌ است، اما هنوز رفتن زنان به ورزشگاه یک مسئله است.
اندک بودن ظرفیت حکومت و به تبع آن ظرفیت حل مسأله، نکته بسیار مهمی است. اینکه این ناتوانی حل مسئله در نهایت به شکل پاشیدن اسپری فلفل به چشم زنان کشورمان خود را نشان می دهد بسیار نکته دار است.
آنگاه سوال بعدی مطرح می شود که با چنین ظرفیت محدودی، چگونه می توان امیدوار بود تا مسائل مهم تر روابط بین الملل، روابط منطقه ای، بحران های اقتصادی و دیگر مسائلی که توانمندی بسیار بالاتری را می طلبد حل شوند. این نکته می تواند مردم را ناامیدترقانون

🔹 در پیامی دیگر که متاسفانه نام نویسنده یادم نیست، به ورود نهاد خارجی برای حل مسئله ورود زنان به ورزشگاه اشاره دارد. وقتی نظام از حل این مسئله که به درجات از مسائل اساسی تر دیگر کم اهمیت تر است ناتوان بوده، و در نهایت فیفا، فدراسیون را تحت فشار قرار می دهد و فدراسیون هم استخوان لای زخم می خواهد کار را به پیش ببرد ولی گاه فشارهای داخلی دیگر مانع میشوند. یک پیام روشن به جامعه ایرانی داده میشود و آن این است که وقتی حاکمیت توان حل این مسئله را ندارد و از سوی دیگر، مردم آن را حق مسلم خود می دانند که حاکمیت آن را نادیده گرفته است و با این وجود، مردم هیچ ابزار و سازوکار قانونی در درون نظام برای پیشبرد نظر خود نمی بینند، با دیدن اثرگذاری یک نهاد خارجی بر یک تصمیم حاکمیت، آنگاه به فکر احقاق حق خود از مسیر نهادهای خارجی می افتند.
این امر باید نظام را به تامل بیشتر وادارد. مبادا مردم ناامید از اثرگذاری از سازوکارهای داخلی تنها راه اثرگذاری را نهادهای بین المللی ببینند.

🔹 نکته سوم این است که ایران بر خلاف برخی کشورها که ایالتی اداره میشوند و مجالس محلی می توانند قانون خاص خود را داشته باشند, از قانون مرکزی پیروی می کند. لذا ورود برخی مقامات محلی در امور فرهنگی و اجتماعی ورای قانون، به معنای ملوک الطوایفی است که پیامدهای حاکمیتی بسیار منفی دارد و در آینده به مشهد و به حوزه زنان و موسیقی ختم نخواهد شد و خود تبدیل به یک مسئله جدی برای نظام خواهد شد.

  • نویسنده : دكتر محمدرضايوسفي- مدرس درس خارج حوزه عليمه قم و دانشيار دانشگاه مفيد