در کشورما خشکسالی و عواقب آن تهدیدی برای امنیت غذایی مردم است. از سال ۷۴ دوره طولانی خشکسالی در ایران آغاز شده است. افزایش بارشها در سال ۹۸ برخی اقلیمشناسان را به این نتیجه رسانده بود که دوره خشکسالی در ایران رو به پایان است اما کاهش چشمگیر بارشها در سالجاری موجب شده خشکسالی بار دیگر مطرح شود از مهرماه تاکنون در کشور بهطور میانگین، حدود ۱۰۰ میلیمتر بارش رخ داده که این میزان نسبت به میانگین بلندمدت ایران حدود ۳۴ درصد کمتر است. براساس این گزارش، میزان بارشها در تمامی استانهای کشور کمتر از حد نرمال است و ۵ استان سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان و خراسان رضوی با کمبارشی شدید مواجهاند.
خشکسالی و کم بارشی بر کاهش سطح زیرکشت و عملکرد محصولات به خصوص محصولات دیم، شیوع آفات گیاهی، غیرقابل برداشت شدن محصول، بیماری درختان و هجوم حشرات، آتشسوزی جنگلها، تخریب حاصلخیزی جنگل، نشست زمین اثر نامطلوبی دارد.
بسیاری از مطالعات نشان میدهد که خشکسالی و کمبارشی بر کاهش عملکرد محصول تاثیرگذار است. در تحقیقی که سال ۲۰۱۶ انجام شده اعلام شد که با تغییر در الگوی بارش، احتمال کاهش غذای جهانی به میزان ۱۰ درصد در سال ۲۰۳۰ و بیشتر از ۲۰ درصد در سال ۲۰۵۰ وجود دارد. از طرف دیگر پیشبینی میشود به دلیل تغییر در الگوی بارش، قیمت غذا در جهان بین ۳ تا ۸۴ درصد در سال ۲۰۵۰ افزایش یابد.
حداقل دو سال بود که ایران درگیر بحران آب نبود. بارندگیها بخشی از مشکلات را حل کرده و این بحران موقتا از لیست چالشهای اصلی خط خورده بود. اما حالا گزارشهای جدید میگوید ایران امسال درگیر یک خشکسالی شدید میشود و حتی میگویند در شمال ایران هم امکان کشت برنج کم شده است!
برآوردهای علمی نشان میدهند که حدود ۸۵ درصد از منابع آبی که در منطقه خاورمیانه مورد استفاده قرار میگیرند، در بخش کشاورزی به مصرف میرسند. به این ترتیب، واضح است که دستکم در این منطقه از جهان، میان برداشت از منابع آب و امنیت غذایی، درهمتنیدگیِ گستردهای وجود دارد. این در حالی است که ایران به تنهایی حدود ۳۴ درصد از تمامِ مصرفِ آب در منطقه خاورمیانه را به خود اختصاص میدهد و ۶۰ درصد از نیاز ایران به آب هم از سفرههایِ آبِ زیرزمینی تامین میشود.
تکاندهندهتر اینکه میزان برداشت از این منابع آب زیرزمینی در ایران، ۳ برابر سریعتر از میزان بازیابیِ این منابع است. آب و غذا هر کدام به تنهایی چالشی برای دنیای کنونی است و جمع این دو، ابرچالشهایی را برای امنیت غذایی به همراه دارد. آب مایه حیات است. برای امنیت غذایی و تغذیه ضروری است زیرا برای تولید مواد غذایی (شیلات، محصولات کشاورزی و دام)، فرآوری مواد غذایی، تبدیل و تهیه آن ضروری است، منبع حیات اکوسیستمها از جمله جنگلها، دریاچهها و تالابهاست.
- نویسنده : حسین کریمی
Friday, 17 May , 2024